Antwerpse Handjes: Een Symbool van Geschiedenis en Gastvrijheid
Antwerpse handjes zijn meer dan alleen een smakelijke traktatie; ze zijn een symbool van de rijke geschiedenis en cultuur van Antwerpen. Deze handvormige koekjes en chocolaatjes, die sinds 1934 bestaan, zijn uitgegroeid tot een geliefd streekproduct en een populair geschenk dat de gastvrijheid van de stad weerspiegelt.
Oorsprong en Geschiedenis
De Antwerpse handjes werden geboren in 1934, toen de Koninklijke Vereniging van Meester Banketbakkers van Antwerpen een wedstrijd organiseerde om een culinaire specialiteit voor de stad te creëren. De winnaar was Jos Hakker, een Joodse banketbakker uit Amsterdam, die een dessertkoekje ontwierp in de vorm van een handje, gemaakt van boter, suiker, eieren, bloem en geschaafde amandelen. De vorm verwijst naar de legende van de reus Druon Antigoon, die tol eiste van schippers op de Schelde en de handen afhakte van wie niet betaalde. Silvius Brabo, een Romeinse soldaat, versloeg de reus, hakte diens hand af en wierp deze in de rivier, wat de naam “Antwerpen” (van “hand werpen”) inspireerde. Deze legende is sinds de 13e eeuw verbonden met het stadswapen.
De koekjes werden al snel lokaal populair, maar de productie werd onderbroken tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1956 werd de productie hervat door zes banketbakkers, en het recept, de vorm en de verpakking werden gepatenteerd. Alleen leden van de Syndikale Unie voor Brood-, Banket-, Chocolade- en IJsbedrijf VZW mogen de handjes produceren en verkopen, wat de authenticiteit waarborgt.
Evolutie van het Recept
Door de jaren heen hebben de Antwerpse handjes een evoluties ondergaan en kwamen er variaties bij. In 1971 werden vol-chocoladen handjes, bekend als “caraques”, geïntroduceerd. In 1982 voegde banketbakker René Goossens een chocoladeversie toe met een vulling van marsepein en Elixir d’Anvers, een lokale likeur. Deze varianten hebben het aanbod verrijkt en de handjes nog veelzijdiger gemaakt.
| Type | Jaar van Introductie | Beschrijving |
|---|---|---|
| Koekje | 1934 | Gemaakt van boter, suiker, eieren, bloem en geschaafde amandelen. |
| Volchocolade (Caraque) | 1971 | Volledig chocolade handje zonder vulling. |
| Gevulde Chocolade | 1982 | Chocolade handje met hazelnootpraliné of marsepein met Elixir d’Anvers. |
Culturele Betekenis
In 2006 werden de Antwerpse handjes erkend als Vlaams streekproduct, gevolgd door de chocoladeversies in 2008 . Ze zijn een populair toeristisch souvenir en worden vaak gepersonaliseerd voor evenementen, zoals huwelijken of zakelijke geschenken. De handjes symboliseren vriendschap en waardering, en hun verpakking bevat sinds 2005 meertalige informatie over de Brabo legende, waardoor ze ook een educatieve rol spelen.
Jos Hakker: De Man Achter de Handjes
Jos Hakker, geboren in 1887 in Amsterdam, had een bewogen leven. Na zijn verhuizing naar Antwerpen opende hij een bakkerij en werd hij een actief lid van de Joodse gemeenschap en de Socialistische Partij. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, na de dood van zijn vrouw Rachel in 1942, werd hij gedeporteerd naar Auschwitz, maar hij ontsnapte en sloot zich aan bij het verzet in Luik. Na de oorlog heropende hij zijn bakkerij in 1945 en bleef hij betrokken bij de banketbakkersvereniging. In 2019 eerde Antwerpen zijn nalatenschap met speciale verpakkingen van de handjes, met zijn verhaal in vier talen.
Heden
Vandaag blijven de Antwerpse handjes een geliefd product, zowel lokaal als internationaal. Ze worden geproduceerd door erkende banketbakkers en zijn beschikbaar als koekjes en chocolaatjes. Ze vertegenwoordigen niet alleen de culinaire traditie van Antwerpen, maar ook de veerkracht en gastvrijheid van de stad. Of je ze nu koopt als souvenir of cadeau geeft, de Antwerpse handjes blijven een smakelijke verbinding met het verleden en heden van Antwerpen.